کلمه قشقایى از دو جزء "قاش" و "قایى" تشکیل یافته است. جزء نخست در معناى ناحیه و پیشانى و طلیعه و پیشقراول و قلاوز و ابرو٫ پیشرو و پیشتاز و جز آن آمده است. این تیره سلحشور عشیره قایى روزگارانى دراز در آذربایجان و سویهاى آن اسکان داشتند و در اواخر عهد صفویان به کوهپایه ها و ییلاقات کهکیلویه و بویر احمد٫ اصفهان٫ شیراز٫ فارس و خوزستان کوچانده شدند.
زبان امروزین قشقائی٫ در واقع ادامه گویشى آهنگین از زبان توانمند و فراگیر "ترکى آذرى ایرانى" به حساب مىآید که در مناطق مرکزى و جنوب غربى ایران با گویشهاى بازمانده از ترکى سومر (Sumer) در هم آمیخته و به شیوه اى بدیع و خوش آهنگ تبدیل شده است. سابقه ترکى سومرى در بین النهرین و جنوب غربى سرزمین ما ایران٫ به هفت هزار سال پیش مىرسد که تاثیر عمیق و نهادین در شکل پذیرى آوایى و مورفولوژیک ترکى قپچاقى و قشقایى داشته است. نخستین متن مکتوب بازمانده به زبان قشقایى (ظاهرا منظور گویش قشقایی زبان ترکى است. مهران بهارى) ظاهرا کتیبه گرانسنگ "تان یوقوق" (Tanyugug) است که سه متر و هفتاد و پنج سانتى متر طول دارد و در دوره بلاش اشکانى پدید آمده است. این کتیبه در سال 1889 از سوى رادلف (Radloff) آلمانى کشف و قرائت شد. کتاب "قوتادغو بیلیگ" را باید نخستین متن مکتوب دوره اسلامى قشقایى به حساب آورد که در سده چهارم هجرى از سوى "یوسف خاص حاجب" در 6652 بیت و به بحر متقارب به نظم در آمده است. دیگر مىتوان کتاب "عتبه الحقایق"٫ "دیوان حکمت" و "کتاب دده قورقود" و آثارى نظیر "قیرخ حدیث"٫ "نهج الفرادیس" و "وسیله النجات" را بر شمرد که همه پیش از سده هفتم هجرى تالیف و یا تصنیف شده اند.
سلحشوران فرهیخته و فرهنگینه مردان (و فرهنگینه زنان. مهران بهارى) سرافراز قشقایى٫ پس از کوچ و مهاجرت به مناطق مرکزى و جنوب غربى ایران٫ این آثار را همپاى منابع مکتوب ادبیات قشقایى نظیر "دیوان قاضى برهان الدین"٫ "دیوان نسیمى"٫ "دیوان ختایى"٫ "دیوان فضولى" و دهها نظائر آن و فولکلور غنى و سرشار آذرى-قشقایى و منظومه هایى چون حماسه هاى "کوراوغلو"٫ "اصلى و کرم" و غیره را زنده نگاه داشتند و دریایى از متون و مواد ادبیات شفاهى نظیر "قوشما"٫ "بایاتى"٫ "سایاچى سؤزلرى"٫ "دوزگى"٫ "گرایلى"٫ و ادبیات منظوم عاشیق ها با جویباران زلال فولکلور بومى سرزمین هاى نویافته در آمیختند و آسونگه ها و اوسانه ها خلق کردند:
نظرات شما عزیزان:
